Depresja – co to jest? Objawy depresji, stany, skutki i leczenie

„Depresja nie wybiera słabych i ubogich. Jest chorobą demokratyczną. Podcina skrzydła nawet podczas najwyższego lotu.” Cytat z książki „Twarze depresji” autorki Anny Morawskiej doskonale, w kilku słowach obrazuje nam depresję.

Depresja choroba duszy i ciała? Co to jest depresja?

Depresja jest to stan chorobowy, który objawia się cierpieniem psychicznym i obniżeniem nastroju co prowadzi do upośledzenia funkcjonowania chorego w życiu codziennym. Według Światowej Organizacji Zdrowia zajmuje czwarte miejsce jako problem zdrowotny na świecie, m.in. jest jednym z najczęstszych powodów samobójstw i dotyka ponad 300 mln osób.

Depresja jest zaliczana do chorób mózgu, która wiążą się ze stanem nieprawidłowości podczas funkcjonowania niektórych obszarów wchodzących w skład ośrodkowego układu nerwowego.

Rodzaje depresji

Depresję możemy podzielić ze względu na: patogenezę schorzenia, rodzaj zaburzeń afektywnych oraz typy depresji po wystąpieniu specyficznych wydarzeń lub okoliczności.

Rodzaje depresji ze względu na patogenezę schorzenia:

• Depresja egzogenna – spowodowana czynnikami zewnętrznymi takimi jak: śmierć lub choroba bliskiej osoby, rozwód, presja w pracy, prześladowanie przez innych.
• Depresja endogenna – spowodowana czynnikami wewnętrznymi, objawiająca się przy zbyt niskim poziomie neuroprzekaźników takich jak: dopamina, serotonina, noradrenalina.

Rodzaje depresji, ze względu na rodzaj zaburzeń afektywnych:

• Depresja w przebiegu choroby afektywnej jednobiegunowej, czyli depresji trwającej minimum przez 2 tygodnie lub depresji nawracającej
• Depresja w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej, objawia się występowaniem naprzemiennie objawów depresji i manii, występuję znacznie rzadziej.

Rodzaje depresji ze względu na wystąpienie specyficznych okoliczności:

• Depresja młodzieńcza – zajmujemy drugie miejsce w Europie pod względem samobójstw dzieci i młodzieży. Objawy depresji u młodzieży mogą być takie same jak u dorosłych. Niepokojącym objawem może być przede wszystkim zwiększona drażliwość, wybuchy złości, nieuzasadnione bóle głowy czy brzucha. Dziecko może mieć zaburzenia koncentracji uwagi, nasilone lęki, mogą występować również epizody samookaleczania bądź też myśli samobójcze. Najczęściej choroba wynika z przyczyn biologicznych, z trudnościami w dojrzewaniu. Dwa razy częściej występuje u dziewcząt. Według WHO szacuje się, że stany depresyjne występują: od 4-8% nastolatków w wieku 13 – 18 lat, 2% dzieci w szkole podstawowej oraz 0,3% przedszkolaków.
• Depresja w ciąży – stany depresyjne w ciąży występują nawet co u czwartej przyszłej mamy. Najczęściej wywołana jest przez takie czynniki jak: brak akceptacji zmian zachodzących w ciele kobiety, lęk przed porodem, kłopoty finansowe czy złe relacje z partnerem. Charakterystycznymi objawami jest drażliwość, rozdrażnienie, apatia, kłopoty ze snem, ciągłe uczucie zmęczenia, brak chęci do życia czy nawet myśli samobójcze. Problem depresji u kobiet podczas ciąży jest często mylony z zaburzeniami gospodarki hormonalnej i przez to ignorowany.
• Depresja poporodowa – dotyka nawet 15% kobiet! Pojawia się niedługo po narodzinach dziecka i trwa dłużej niż dwa tygodnie. Najbardziej nasilone są kobiety, które wcześniej doświadczyły depresji, przeżyły bardzo stresujące sytuacje w niedalekiej przeszłości, przeszły ciężki poród bądź urodziły chore dziecko. Brak wsparcia partnera bądź rodziny również mogą być przyczyną depresji poporodowej. Objawami może być rozdrażnienie, bezsenność, poczucie wyczerpania, nadmierny lęk przed chorobą dziecka lub obojętność wobec dziecka, myśli samobójcze.
• Depresja sezonowa – najczęściej pojawia się w okresie późnej jesieni i może trwać do początku wiosny. Wyróżnia się cyklicznym i sezonowo – nawracającym przebiegiem. Kluczowym czynnikiem jest długość trwania dnia i intensywność światła słonecznego. Do charakterystycznych objawów możemy zaliczyć: wycofanie społeczne, senność, zmęczenie, wzmożony apetyt szczególnie na słodkie rzeczy.
• Depresja lękowa – zwana również depresją agitowaną, jest bardzo ciężką postacią choroby afektywnej. Chorzy przez cały czas żyją w poczuciu zagrożenia i bardzo często podejmują próby samobójcze. Objawy depresji lękowej to: nasilony niepokój, lęki, poczucie zagrożenia, stany paniki, nadwrażliwość na dźwięki i światło, zaburzenia snu. Przyczyny depresji lękowej mogą wiązać się z traumatycznymi wydarzeniami z przeszłości bądź też długotrwałą samotnością, dlatego najczęściej z tym rodzajem depresji borykają się osoby starsze.
• Depresja urojeniowa – inaczej paranoidalna, charakteryzuje się objawami psychotycznymi, takimi jak urojenia i omamy. Do rozwoju takich objawów przyczyniają się traumy z dzieciństwa lub śmierć bliskiej osoby. Urojenia często przybierają formę urojeń prześladowczych, tzn. chory uważa, że jest obserwowany, podsłuchiwany czy śledzony. Mogą pojawić się myśli katastroficzne oraz nieufność wobec innych, a nawet najbliższych osób z otoczenia.
• Depresja poschizofreniczna – występuje po przebytej schizofrenii paranoidalnej, występują nadaj charakterystyczne objawy schizofreniczne, tylko o łagodniejszym nasileniu. Przy tym rodzaju depresji znacząco zwiększa się ryzyko samobójstwa.
• Depresja hipochondryczna – objawia się, kiedy pacjent ma zaburzone i przekłamane przekonanie o złym stanie zdrowia, skarży się na objawy, które nie mają potwierdzenia w diagnostyce.
• Depresja maskowana – czyli depresja, której nie widać. W tym przypadku pacjent ukrywa depresję objawami wskazującymi na inną chorobę. Objawy występują ze strony ciała i są określane jako maski takie jak: maski bólowe, maski psychosomatyczne i wegetatywne, maski psychopatologiczne, maski behawioralne oraz maski zaburzeń rytmów okołodobowych. Niemniej jednak osoby mające depresję maskowaną mogą dobrze radzić sobie w życiu prywatnym i zawodowym, a nawet sprawiać wrażenie radosnych i uśmiechniętych. Może występować trzy razy częściej niż klasyczna odmiana depresji, lecz bardzo rzadko jest zdiagnozowana.
• Osłupienie depresyjne – inaczej depresja z zahamowaniem, która wymaga intensywnego leczenia szpitalnego. Pacjent nie wykazuje żadnej aktywności oraz nie nawiązuje kontaktu z otoczeniem. Przestaje jeść, nie myje się i pozostaje w jednej pozycji z zastygłym wyrazem twarzy.
• Dystymia – określana jako nerwica depresyjna czy też depresja nerwicowa, którą określa się jako przewlekłe obniżenie nastroju trwające nie mniej niż dwa lata. Osoby chore na tej rodzaj depresji przez większość dnia są smutne i zmęczone.

Zobacz również: Uderzenia gorąca – zobacz przyczyny i jak sobie z nimi radzić?

Stopnie depresji

• Depresja pierwszego stopnia – inaczej depresja lekka lub też subdepresja. Do głównych objawów należy obniżenie nastroju przez większą część dnia, utrata energii i zmęczenie oraz utrata radości. Sporadycznie mogą wystąpić zaburzenia snu, brak łaknienia, brak poczucia własnej wartości, a nawet myśli samobójcze. Stwierdzana jest, gdy kilka powyższych objawów utrzymuje się przez okres dłuższy niż dwa tygodnie.
• Depresja drugiego stopnia – inaczej zwana depresją umiarkowaną. Cechują ją takie objawy jak: stałe pogorszenie nastroju, emocjonalne zobojętnienie, zniechęcenie, wycofanie społeczne oraz trudność w prawidłowym funkcjonowaniu w życiu rodzinnym i zawodowym.
• Depresja trzeciego stopnia – czyli depresja silna, jest to najwyższy stopień choroby. Objawia się głębokim smutkiem, niezdolnością wykonywania codziennych czynności oraz myślami samobójczymi. Depresja wyklucza pacjenta z życia rodzinnego i zawodowego. Mogą również wystąpić objawy psychotyczne.

Przyczyny depresji

Przyczyny depresji do dzisiaj nie są do końca poznane. Wyróżniamy trzy główne rodzaje czynników, które przyczyniają się do powstawania depresji.

• Czynniki biologiczne – są związane z genetyczną zmianą poziomu neuroprzekaźników w mózgu.
• Czynniki psychologiczne – są związane z zaistniałymi sytuacjami traumatycznymi.
• Czynniki społeczne – spowodowane są przez przewlekły stres, który powoduje obniżenie nastroju.

Dodatkowo, niektóre czynniki zewnętrzne mogą powodować zaburzenia neuroprzekaźnictwa w obrębie układu nerwowego. Przykładem jest: stres, zmiany hormonalne u kobiet, niektóre leki i choroby, uzależnienie od narkotyków i alkoholu.

Do zachowań, które prowadzą do depresji zaliczamy: nieumiejętność redukowania stresu, tłumienie emocji, negatywne procesy poznawcze i pesymistyczne podejście do przyszłości, nastawianie się na porażkę, brak wsparcia społecznego.

Jakie są objawy depresji?

Do objawów psychicznych i fizycznych depresji zaliczamy:

• obniżenie nastroju,
• anhedonia czyli utrata zainteresowań i przeżywania przyjemności,
• ciągłe uczucie zmęczenia,
• brak energii,
• osłabienie koncentracji,
• trudności z zapamiętywaniem,
• poczucie winy,
• niska samoocena, brak wiary w siebie,
• poczucie winy,
• niepokój i lęki,
• pesymistyczne widzenie przyszłości,
• napięcie wewnętrzne,
• zaburzenia snu,
• zmiana apetytu (zwiększenie lub zmniejszenie),
• spadek lub wzrost wagi,
• zmniejszone libido,
• myśli i czyny samobójcze,
• dolegliwości bólowe (bóle głowy, brzucha, nerwobóle)

Skutki depresji

Skutki nieleczonej depresji mogą być bardzo poważne, a do najpoważniejszego należy samobójstwo osoby chorej. Co roku w Polsce samobójstwa dokonuje ok. 5 tysięcy osób, a u większości z nich występowała depresja lub zaburzenia pokrewne.

Jakie niepokojące sygnały możemy zauważyć u osoby zamierzającej popełnić samobójstwo?

Osoba, która planuje popełnić samobójstwo nieświadomie szuka pomocy i może wysyłać nam takie sygnały jak: częste podejmowanie rozmów o śmierci, nagłe odizolowanie się od otoczenia, napisanie testamentu lub listu pożegnalnego, wizyty u bliskich mające charakter pożegnania się.

Zobacz również: Suplement na dobry nastrój – hamulec dla depresji i zniechęcenia

Do innych skutków depresji należy również:

• rozwój zaburzeń lękowych,
• nawracanie nasilonych epizodów depresyjnych,
• zmiany osobowości,
• rozwój innych chorób i zaburzeń psychicznych,
• występowanie urojeń,
• myśli prześladowcze,
• zaburzenia seksualne,
• dolegliwości psychosomatyczne (utrzymujący się od dłuższego czasu ból głowy czy brzucha),
• choroby i zaburzenia somatyczne (anoreksja, bulimia, nadwaga, nadciśnienie, miażdżyca, udary, zawały serca, cukrzyca typu II),
• obniżona efektywność wykonywanych działań,
• obniżone efekty leczenia,
• wycofanie społeczne / samotność,
• próby samobójcze.

Jak walczyć z depresją bez leków?

• Psychoterapia – przeprowadzona przez psychologa lub psychiatrę, pozwali zwalczyć przyczyny depresji, profesjonalne rozmowy z pacjentem pomogą głębiej zrozumieć problem, lepiej zrozumieć siebie, otworzyć się na świat i społeczeństwo, a w rezultacie zwalczyć depresję.
• Ćwiczenia – jak wiadomo od dawna nasz mózg podczas wysiłku fizycznego wytwarza endorfiny – inaczej hormony szczęścia. Podczas ćwiczeń doświadczymy radości, zadowolenia i przyjemnych emocji.
• Relaks – poprzez jogę, medytację, aromatoterapię czy muzykoterapię pozwoli oderwać się na moment od problemów, pozytywnie wpływa na redukcję stresu, lęków oraz walkę z depresją.
• Wsparcie rodziny i przyjaciół – pomoc w zwalczaniu depresji u osoby bliskiej wymaga od nas dużo siły i samozaparcia, musi doprowadzić do momentu, kiedy osoba chora naprawdę poczuje, że może na nas liczyć. Należy przede wszystkim być przy osobie chorej, często z nią rozmawiać, wspierać, motywować i chwalić nawet za drobiazgi.
• Dieta – przy depresji powinna być bogata w kwasy tłuszczowe Omega – 3, a uboga w węglowodany proste i gluten. Ponadto powinna być obfita w witaminy i minerały, takie jak: witamina B12, kwas foliowy, cynk i tryptofan. Dlatego warto spożywać jak najwięcej takich produktów jak: tłuste ryby, owoce morza, orzechy włoskie, mleko, jaja, sery, szpinak, brokuły, szparagi, buraki, nasiona strączkowe.

Leczenie depresji

Na rynku farmaceutycznym jest szeroki wybór ziół, suplementów diety, leków bez recepty oraz leków na receptę. Wymienione produkty mają na celu zapewnić pacjentowi normalne funkcjonowanie w otoczeniu oraz zwalczyć objawy choroby. Mają one działanie antydepresyjne, uspokajające, przeciw lękowe i ułatwiające zasypianie.

• Leki na depresję dostępne na receptę
• trójpierścienne leki przeciwdepresyjne,
• czteropierścieniowe leki przeciwdepresyjne,
• selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny,
• inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny,
• blokery wychwytu zwrotnego dopaminy i noradrenaliny,
• inhibitory monoaminooksydazy,
• wybiórcze inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny,
• atypowe leki drugiej generacji,
• antagoniści receptorów nmda pobudzanych przez l-glutaminian,
• antagoniści receptorów opioidowych.

Leki na depresję dostępne bez recepty (zioła i suplementy) zawierają:

• melisa lekarska,
• chmiel zwyczajny,
• szafran,
• dziurawiec zwyczajny,
• kozłek lekarski,
• lawenda wąskolistna.

Należy pamiętać, aby wszystkie leki przy walce z depresją zarówno te na receptę oraz dostępne bez recepty przyjmować po konsultacji z lekarzem oraz zgodnie z jego zaleceniami lub treścią ulotki dołączonej do opakowania.

Każdy produkt nawet suplement diety czy produkt ziołowy może wywołać reakcje niepożądane w naszym organizmie i w efekcie mieć negatywny wpływ na nasze zdrowie lub życie.

Czy depresja jest chorobą psychiczną?

Depresja jest zaburzeniem psychicznym, co w rezultacie zalicza ją do chorób psychicznych. Zmiany podczas choroby dotyczą zarówno ciała (objawy somatyczne) jak i psychiki. Depresja obejmuje nasze emocje, myśli oraz prawidłowe funkcjonowanie psychiczne. Nieleczona lub źle leczona może doprowadzić do śmierci. Dlatego nie lekceważmy symptomów depresji i sięgajmy po pomoc u specjalistów już przy początkowym stadium choroby.

Szacuje się, że w Polsce w 2019 roku recepty na leki na depresję zrealizowało, aż 3,8 mln osób, przy czym nie wliczona jest tu liczba osób, która korzysta z preparatów dostępnych bez recepty.