Witamina K należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Tak jak inne witaminy odgrywa ważną rolę w organizmie człowieka, m.in. odgrywa istotną rolę w procesie krzepnięcia krwi oraz regulacji poziomu wapnia we krwi. Została odkryta przez Henryka Dama już w 1953 roku, który po ośmiu latach z Edwardem Doisy otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny. Jest jedną z najtrwalszych witamin i bardzo ciężko jest nabawić się jej niedoboru. Witamina K klasyfikuje trzy formy takie jak: witamina K1 – filochinon (syntetyzowaną w roślinach), witamina K2 – menachinon (produkowana przez bakterie w jelicie cienkim) oraz K3 – menadion (syntetyczna forma witaminy K).
Witamina K1 jest rozpuszczalna w tłuszczach i syntetyzowana przez rośliny, dostarczana jest do organizmu wraz z pożywieniem.
Witamina K2 jest również rozpuszczalna w tłuszczach i produkowana jest przez drobnoustroje, które występują w układzie pokarmowym tworzące florę bakteryjną.
Witamina K3, czyli syntetyczna pochodna witaminy K, jest rozpuszczalna w wodzie i wykazuje większą przyswajalność od naturalnej formy witaminy K1.
Witamina K – działanie
Jakie funkcje pełni witamina K w naszym organizmie?
Przede wszystkim bierze udział w procesach krzepnięcia krwi oraz uszczelnianiu naczyń krwionośnych. Kojarzona jest także z syntezą protrombiny, czyli białka wytwarzanego w wątrobie. Wspomaga układ sercowo – naczyniowy poprzez działanie przeciwkrwotoczne oraz wzmacniające na ściany naczyń krwionośnych poprzez zapobieganie ich pękaniu i zwapnieniu. Dodatkowo przyczynia się do utrzymania gospodarki wapniowej dzięki udziałowi w procesie tworzenia tkanki kostnej. Ponadto wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwgrzybicze, przeciwbólowe oraz antybakteryjne. Witamina K wraz z witaminą D3 oraz wapniem odgrywa rolę w utrzymaniu prawidłowego stanu układu kostnego. Wiele badań przedstawia również, iż witamina K wykazuje działanie prowadzące do zatrzymania wzrostu oraz niszczenia komórek nowotworowych. Dodatkowo witamina K ma pozytywny udział przy chorobie Alzheimera, ze względu na swój udział w przekazywaniu sygnałów w ośrodkowym układzie nerwowym oraz metabolizmie lipidów mózgowych.
W kosmetyce natomiast jest wykorzystywana witamina K w pielęgnacji skóry głównie naczyniowej i dojrzałej. Poprawia koloryt skóry z pękającymi naczynkami krwionośnymi. Ma działanie rozjaśniające na zaczerwienioną i zniszczoną skórę w wyniku intensywnego opalania się. Doskonale sprawdza się przy pielęgnacji skóry dojrzałej ze zmienionymi naczyniami krwionośnymi oraz dużą skłonnością do tworzenia się wylewów i drobnych siniaków.
Objawy i skutki niedoboru witaminy K
Tak jak wspominaliśmy wcześniej do niedoboru witaminy K dochodzi dość rzadko.
Do niedoborów najczęściej dochodzi przy chorobach przewlekłych wątroby, niedożywieniu, zaburzeniach wchłaniania (cholestaza, celiakia, mukowiscydoza), przy antybiotykoterapii oraz podczas chorób nowotworowych.
Niedobór objawia się:
- Częstym powstawaniem siniaków,
- Częstymi krwotokami z nosa,
- Krwawieniem dziąseł podczas mycia zębów,
- Wydłużonym czasem krzepnięcia krwi,
- Wylewami krwi do różnych narządów,
- Zbyt obfitymi krwawieniami miesięcznymi u kobiet,
- Krwiomoczem,
- Samoistnymi krwawieniami,
- Większą podatnością na infekcje,
- Zwapnieniem naczyń krwionośnych,
- Nieprawidłową mineralizacją kości,
Skutkiem niedoboru witaminy K u noworodków i niemowląt może być zaburzenie wzrostu i rozwoju oraz choroba krwotoczna.
Nadmiar witaminy K
Nadmiar witaminy K występuje niezbyt często, ale gdy już do niego dojdzie poprzez niewłaściwe dawkowanie suplementów to objawia się poprzez:
- Zaburzenia funkcjonowania wątroby,
- Uderzeniami gorąca,
- Bólami serca,
- Nadmierną potliwością,
- Niedokrwistością hemolityczną lub żółtaczką u noworodków.
Witamina K dla dzieci
Witamina K dla noworodków i niemowląt jest bardzo ważna. Już w pierwszej dobie po porodzie podawany jest zastrzyk z witaminą K, ze względu na to, że nowonarodzone dziecko ma niski jej poziom i może doprowadzić to do zaburzeń krzepliwości, a w konsekwencji do krwawień, które są bardzo niebezpieczne dla takich maluszków. Najpoważniejszym skutkiem może być nawet krwawienie do mózgu. Dziecko po porodzie ma niedojrzałą florę bakteryjną przewodu pokarmowego, która nie wytwarza wystarczająco witaminy K. Po powrocie ze szpitala noworodkom powinno się podawać odpowiednią dawkę witaminy K do końca 3 miesiąca ich życia.
Źródła witaminy K
Do naturalnych źródeł witaminy K należą głównie zielone warzywa, które posiadają dużą zawartość chlorofilu. Należy do nich:
– szpinak
– brokuł
– jarmuż
– szparagi
– sałata
– rukola
– brukselka
– seler naciowy
– natka pietruszki
– ogórki
– cukinia
– szczaw
– botwinka
– groszek
– bób
– bazylia
– rzeżucha
– szczypiorek
Do innych źródeł witaminy K możemy zaliczyć również takie owoce i warzywa jak: awokado, kalafior, rzepa, marchew, ziemniak, truskawki, morele, borówki, suszone figi, granat, jeżyny, rabarbar i suszone śliwki. Znajdziemy ją również w takich produktach jak orzechy oraz produkty zbożowe. Witaminę K trochę w mniejszych ilościach zawierają produkty pochodzenia zwierzęcego takie jak: wątróbka, jaja, mleko i jego przetwory.
Ze względu na fakt, że witamina K1 i K2 jest rozpuszczalna w tłuszczach, powinno się łączyć produkty z jej zawartością ze zdrowymi tłuszczami. Natomiast witamina K2 by wesprzeć jej działanie i przyswajalność warto sięgać po produkty fermentowane takie jak: fermentowane przetwory mleczne, kiszone ogórki czy kapustę. Witamina K jest odporna na wysokie temperatury, czyli nie wpływa na nią obróbka termiczna.
Połączenie witaminy K2 i D3
Czy tak naprawdę jest wskazane ich połączenie? Co różni te dwie witaminy, a co łączy? Postaramy się odpowiedzieć na powyższe pytania.
Witamina K występuje w wielu produktach spożywczych i dodatkowo wytwarzana jest przez bakterie jelitowe w przewodzie pokarmowym. Natomiast witamina D jest syntetyzowana w skórze pod wpływem promieniowania słonecznego. Występuje w niewielkich ilościach w niewielu produktach spożywczych takich jak: tłuste ryby (łosoś, makrela) oraz nabiale (mleko, ser, jaja). Bardzo rzadko dochodzi do niedoborów witaminy K, przypadkiem są sytuacje patologiczne, gdy ulega zniszczeniu flora bakteryjna. Natomiast do niedoborów witaminy D dochodzi często zazwyczaj w okresie jesiennym i zimowym, kiedy brakuje słońca.
Te dwie witaminy łączy na pewno udział w metabolizmie tkanki kostnej, rola w prewencji oraz leczeniu osteoporozy.
Leki i suplementy z witaminą K
Witamina K występuje na rynku jako lek dostępny na receptę, lek dostępny bez recepty, jako suplement diety i jako składnik w kosmetykach. Może mieć postać kropelek, tabletek, kapsułek czy też kapsułek typu twist off. Występują produkty z samą witaminą K, ale również produkty złożone np. z witaminą D.
Średnie zapotrzebowanie spożycia witaminy K różni się w zależności od wieku, płci oraz stanu fizjologicznego. Jako normę dziennego zapotrzebowania na witaminę K u dzieci szacujemy ok. 1 mg, natomiast dla dorosłego człowieka są to 4 mg.
Jak możemy sprawdzić czy poziom witaminy K w naszym organizmie jest odpowiedni?
Poprzez badania takie jak: oznaczanie witaminy w osoczu krwi, pomiar stężenia protrombiny w osoczu oraz testy immunologiczne, które służą do wykrycia subklinicznych niedoborów.
Zwiększone zapotrzebowanie na witaminę K wykazują osoby, które:
– stosują przewlekłe antybiotyki,
– mają długotrwałe biegunki,
– cierpią na zespoły wchłaniania,
– mają schorzenia wątroby,
– stosują leki o działaniu antykoagulacyjnym,
– stosują niewłaściwą dietę,
– są w podeszłym wieku.
Witamina K2 MK7
Witamina K2 MK7 inaczej zwana menachinonem, jest naturalnego pochodzenia oraz bardzo dobrze przyswajalna. Znajduje się w produktach otrzymywanych w wyniku fermentacji bakteryjnej. Jednym z najlepszych źródeł witaminy K2 MK7 jest natto, czyli sfermentowane ziarna soi.
Witamina K2 MK 7 chroni serce przed zwapnieniem, reguluję układ kostny, wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu krwionośnego oraz zmniejsza ryzyko zawału serca, udaru czy też miażdżycy.
Podczas przyjmowania witaminy K2 MK7 należy pamiętać, że jest to witamina rozpuszczalna w tłuszczach, dlatego też warto przyjmować ją podczas posiłku przez to jej działanie będzie jeszcze lepsze.
Należy uważać, na przyjmowanie witaminy K2 MK7 wraz z lekami przeciwzakrzepowymi, zbyt wysoka dawka witaminy K może zaburzać działanie leków przeciwzakrzepowych.